Od 2014 roku na podstawie wprowadzonej ustawy, mamy możliwość ogłaszania tzw. upadłości konsumenckiej. W marcu 2020 roku została ona znowelizowana i dzięki temu dziś łatwiej z takiego rozwiązania skorzystać.
Upadłość konsumencka jest to postępowanie, z którego może skorzystać osoba fizyczna, która nie prowadzi działalności gospodarczej, która staje się „niewypłacalna”, a zatem z uwagi na swoją sytuację nie jest w stanie regulować płatności np. z tytułu zaciągniętych pożyczek czy kredytów. Co istotne, aby skorzystać z możliwości ogłoszenia upadłości, niemożność regulowania płatności musi trwać co najmniej 3 miesiące. Niewypłacalność tym samym rozumiemy jako sytuację w której nasze zarobki nie są w stanie pokryć spłaty długów.
Celem ogłoszenia upadłości jest umorzenie części lub całości długu lub też spłata wierzycieli z naszego majątku.
Jak pokazują liczby, z roku na rok liczba złożonych wniosków o upadłość wzrasta. W roku wprowadzenia Ustawy, czyli w 2014 roku, rozpatrzono 32 wnioski, by rok później zwiększyć tę liczbę do 2150 (przy ponad 5 tys złożonych wniosków). W roku 2018 do sądu trafiło natomiast ponad 12 tys spraw, z czego upadłością zakończyło się 6552. Z uwagi na zmiany, jakie weszły w roku 2020 szacuje się, że w roku bieżącym przybędzie nie tylko samych wniosków, ale przyznania upadłości. W wyniku uproszczeń przepisów, sądy oddalają mniejszą ilość takich wniosków.
Jak wskazano o upadłość mogą się starać osoby fizyczne, a z wnioskiem może wystąpić zarówno dłużnik, jak i wierzyciel. Aby skorzystać z tej opcji należy złożyć wniosek do sądu, ponieść opłatę 30 zł i uzasadnić na rozprawie brak możliwości dokonywania spłaty długów. Sądy oddalają wnioski najczęściej z powodów formalnych tj. na przykład fakt bycia akcjonariuszem spółki, która posiada długi, kiedy niewypłacalność jest krótsza niż 3 miesiące, jeśli w ciągu 10 lat został złożony wniosek a zaległość umorzona lub dokonano czynności, która doprowadziła do szkody wierzyciela.
Żeby zgłosić wniosek o upadłość konsumencką, należy wystąpić do sądu samodzielnie lub za pośrednictwem kancelarii prawniczej. W tym drugim przypadku jednak będziemy musieli doliczyć koszt prawnika. Wniosek możemy wypełnić też samodzielnie, gdyż udostępniono go w Rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 marca 2020 r. We wniosku wskazujemy między innymi listę wierzycieli, informacje o tym ile mamy pieniędzy na kontach oraz w gotówce, wskazujemy dowody na niewypłacalność (np. zaświadczenie o zarobkach) oraz wykazujemy posiadane przez siebie ruchomości oraz nieruchomości.
Kiedy już złożymy dokumenty odbędzie się rozprawa, na której sąd wyda decyzję dot. upadłości. Sąd może zdecydować nie tylko o formalnej upadłości, ale przede wszystkim o umorzeniu części lub całości długów. W przypadku decyzji o częściowej spłaty sąd ustali harmonogram spłat oraz może zdecydować o sprzedaży majątku konsumenta w postaci np. samochodu, mieszkania czy ruchomości na rzecz opłaty długu.
Konsekwencje ogłoszenia upadłości dotyczą nie tylko pozbycia się długów, ale również ryzyka pozbycia się posiadanego przez nas mienia. Może również zostać nam ograniczony dostęp do środków np. na koncie, gdy syndyk zajmie część naszego wynagrodzenia na poczet spłat. Co istotne w czasie postępowania nie można również dowolnie rozporządzać swoim mieniem np. w międzyczasie sprzedać posiadane mieszkanie.
Cały proces upadłości może trwać do 3 miesięcy, jednak w większości przypadków decyzja może zostać podjęta już w czasie 3 tygodni. Po rozwiązaniu spraw formalnych, ogłoszeniu upadłości oraz ewentualnym pozbyciu się części majątku, można w gruncie rzeczy powrócić do zwykłego życia, nie martwiąc się wezwaniami do zapłaty czy narastającymi odsetkami. Co ciekawe upadłość można zgłosić nawet kilka razy w życiu, jednak nie wcześniej niż 10 lat od poprzedniej decyzji.
To czy ogłosić upadłość czy nie jest decyzją indywidualna i zależy od szeregu czynników. Warto zawsze najpierw rozważyć inne możliwości np. polubownego porozumienia, a upadłość konsumencka traktować jako ostateczność.
W decyzji może pomóc również wspomniana nowelizacja z marca 2020, które pozwoliła na złagodzenie niektórych dotychczasowych przepisów w procedurze. Takimi ułatwieniami są między innymi brak obowiązku wskazywania powodów, dla których jesteśmy niewypłacalni, możliwość zawnioskowanie o ugodę podjętą z wierzycielem czy możliwość złożenia wniosku również przez osoby prowadzące jednoosobową działalność. Sporym ułatwieniem pozostaje również zmiana wedle której z upadłości mogą skorzystać również osoby, które do bankructwa doprowadziły z własnej winy.